Artykuły i wycinki prasowe   Powróć do listy

W poszukiwaniu rodzinnych korzeni

Źródło: http://kobieta.gazeta.pl/poradnik-domowy/1,68986,3714878.html
Dariusz Dziewięcki

Nosisz rzadko spotykane nazwisko? Chciałabyś wiedzieć, kim byli i co robili twoi przodkowie, których znasz tylko z opowieści? A może chcesz po prostu uporządkować relacje między członkami rodziny i dowiedzieć się, kto jest, kim, dla kogo? Stwórz drzewo genealogiczne swojej rodziny. Wbrew pozorom nie jest to bardzo trudne.

Nie wiesz, jak się zabrać za stworzenie drzewa genealogicznego? Wydaje ci się, że do tego potrzebna jest specjalistyczna wiedza? Nic bardziej mylnego. Pomożemy ci postawić pierwsze kroki w tym przedsięwzięciu. Zobaczysz, że sam proces poszukiwań może przynieść tyle samo, jeżeli nie więcej radości, co efekt końcowy.

Pierwsze kroki

Przede wszystkim musisz pamiętać, że badania, które zaczynasz prowadzić, wymagają od ciebie czasu i bardzo dużo cierpliwości. Czeka cię wiele, czasami niełatwych, rozmów. Niektóre dane mogą być trudno dostępne. Może się też zdarzyć, że z różnych źródeł zbierzesz sprzeczne informacje.

Na początku, zanim zaczniesz badania w terenie, zastanów się, jak będziesz zapisywać zebrane informacje. Formularze genealogiczne oraz programy komputerowe można znaleźć w internecie, ale na początek najlepszym wyjściem jest prowadzenie zapisów zwykłym ołówkiem na kartce. Pamiętaj, żeby robić to starannie! Przed przeprowadzeniem pierwszych rozmów zastanów się, jakie informacje będą cię interesowały przede wszystkim. Zazwyczaj takimi podstawowymi danymi są: data i miejsce urodzenia twojego przodka, data śmierci i miejsce pochówku, data i miejsce ślubu oraz miejsce zamieszkania. Najważniejsze, by notatki, które sporządzasz, były jednoznaczne. Daty i nazwiska za każdym razem zapisuj w ten sam sposób. Jeżeli nie jesteś pewna jakiejś informacji, zanotuj ją, stawiając znaki zapytania. Nie zapomnij także o zapisywaniu nazwisk panieńskich kobiet.

Ważne pojęcia

Zanim zaczniesz poszukiwania, warto zapoznać się z podstawowymi pojęciami genealogicznymi. Niektóre na pewno znasz, inne słyszałaś, ale nie jesteś pewna, co dokładnie znaczą. Pojęcia, które warto znać, to "ascendenci" oraz "descendenci". Pierwsze określa rodziców wraz z ich przodkami, drugie dzieci wraz z potomkami.

Kolejnymi ważnymi w genealogii pojęciami są filiacja i koicja. Filiacją nazywamy relację pomiędzy osobami z różnych pokoleń, występującymi w relacji rodzic - dziecko. Koicja natomiast to relacja między dwoma osobami odmiennej płci, w wyniku, której na świat przyszli potomkowie (najczęstszym rodzajem koicji jest małżeństwo, choć z punktu widzenia genealogii nie jest ono konieczne).

Warto też wiedzieć, jaka jest różnica między pokrewieństwem a powinowactwem. Pokrewieństwo jest stosunkiem wynikającym z pochodzenia od wspólnego przodka. Powinowactwo natomiast określa stosunek jednego małżonka do krewnych drugiego. Mówiąc prościej, krewnych łączą więzy krwi, co nie występuje, gdy mamy do czynienia z powinowactwem. Drzewo genealogiczne bywa nazywane także tablicą descendentów. Innymi słowy jest to zestawienie osób pochodzących od jednego przodka, czyli zapis wszystkich potomków danej osoby.

Bądź asem wywiadu

Najpierw zapisz wszystkie znane ci fakty dotyczące zarówno ciebie, jak i twoich najbliższych. I to właśnie do nich skieruj swoje pierwsze kroki. Rodzice, dziadkowie na pewno uzupełnią brakujące dane dotyczące najbliższej rodziny. Rozmawiając z najbliższymi, pamiętaj też o potwierdzeniu tych informacji, które sama wpisałaś. Gdy zbierzesz już informacje od najbliższych krewnych, spróbuj narysować wstępny szkic drzewa genealogicznego zawierający zebrane dotąd dane. Może ci on pomóc w rozmowach z innymi krewnymi. Pamiętaj, zbierając informacje od dalszych krewnych, szczególnie od osób starszych, nie ograniczaj się do interesujących cię pytań. Słuchaj uważnie wszystkiego, co mają do powiedzenia. Także w pozornie niemających znaczenia anegdotach można znaleźć użyteczne informacje. Niektórzy dalsi krewni mogą być na początku nastawieni trochę nieufnie. Jest parę rzeczy, które możesz zrobić, żeby przełamać ich niechęć. Po pierwsze, zawsze umawiaj się wcześniej na wizytę. Nie odwiedzaj ich z zaskoczenia. Ma to swój urok, ale jest niepraktyczne. Daj też krewnym szansę na przygotowanie się do rozmowy z tobą. Po drugie, rozmowę zacznij od zapoznania ich z tym, czego się już dowiedziałaś. Pomaga to skruszyć początkową nieufność, charakteryzującą szczególnie starsze osoby. Pamiętaj, żeby notować na bieżąco wszystkie informacje, jakie uzyskasz. Nie bądź natrętna. Jeżeli ktoś nie chce podać jakiejś informacji, nie nalegaj. Może zrobi to innym razem. Po skończonej rozmowie zapytaj, czy zdobytymi informacjami możesz podzielić się z innymi członkami rodziny.

Cmentarze, archiwa, urzędy

Informacje, które można zdobyć dzięki rozmowom wyczerpują się dość szybko. Dzięki tym działaniom można spisać historię rodziny do kilku pokoleń wstecz. Co robić, jeżeli interesują cię dzieje twojego rodu, których nikt z żyjących już nie pamięta? Czeka cię przeszukiwanie starych ksiąg, spisów, dokumentów. Gdzie je można znaleźć? Jednym z miejsc, do których powinnaś skierować swoje kroki, jest cmentarz. Prawdopodobnie w czasie badań będziesz musiała odwiedzić wiele cmentarzy. Oczywiście, najlepsza sytuacja jest wtedy, gdy wiesz, że na danym cmentarzu pochowany jest ktoś z twojej rodziny. Warto odwiedzić też te cmentarze, które znajdują się w miejscowości będącej twoim gniazdem rodzinnym, a także w miejscach, o których wiesz, że mieszkała tam spora część rodziny. Zanim zaczniesz spacerować po nekropolii, warto odwiedzić jej administratora. Możesz dowiedzieć się, czy na danym cmentarzu prowadzona jest ewidencja pochówków i czy ewentualnie znajdziesz w niej nazwiska osób, których śladów poszukujesz. Niestety, czasami trzeba uzbroić się w cierpliwość i przemierzać cmentarz alejka po alejce, szukając grobów rodziny. Na cmentarze warto wybierać się w czasie wszelkich świąt. Przy odrobinie szczęścia możesz spotkać kogoś, kto będzie w stanie udzielić ci informacji dotyczących grobu cię interesującego, bądź osoby tam pochowanej.

Wiele ciekawych informacji można uzyskać w archiwach kościelnych bądź państwowych. Co prawda spora część danych zaginęła bezpowrotnie w czasie wojny, jednak większość kościołów posiada swoje archiwa z ostatnich stu lat, a niekiedy można się spotkać z księgami sięgającymi nawet XVII stulecia. Czego można poszukiwać w kościelnych księgach? Oczywiście wszelkich danych dotyczących urodzin, chrztów, ślubów, pogrzebów... Podobnie jest w archiwach państwowych, jednak tu problem mogą stanowić wysokie opłaty za korzystanie z nich.

Jednym z najważniejszych miejsc poszukiwań są Urzędy Stanu Cywilnego. Są to prawdziwe kopalnie informacji. Jednak nie zawsze łatwo uzyskać te dla nas interesujące. Dużo zależy od urzędnika, na jakiego natrafisz. Są dwa podstawowe dokumenty, jakie możesz uzyskać w USC: wyciągi i odpisy. Aby otrzymać odpis metryki należy złożyć podanie do Urzędu Stanu Cywilnego wraz z opłatą 5 zł. Na jednym podaniu można wystąpić o kilka metryk. Odpisy przesyłane są pocztą. Za odpis skrócony trzeba zapłacić 15 zł, a za pełny 25 zł. Niestety, trzeba uważać, ponieważ nawet w tych dokumentach mogą się zdarzać błędy.

Internet - skarbnica informacji

Oprócz wywiadów z krewnymi i badań w terenie, czeka cię sporo pracy przy komputerze. W zasobach internetowych można znaleźć dużo danych. Każdy genealog powinien przeszukać informacje zbierane przez członków Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (Mormonów). Można tam znaleźć ponad 600 milionów wpisów dotyczących osób z całego świata. Każdy zawiera imię nazwisko, datę urodzin, śmierci lub ślubu. W internecie można znaleźć także różne książki telefoniczne i spisy ludności. Dodatkowym atutem jest możliwość dotarcia do osób, które również poszukują krewnych. Może się okazać, że szukają tych samych osób, co ty i warto się z nimi wymienić informacjami. Trzeba pamiętać, że w internecie można znaleźć jedynie dane, które ktoś tam już umieścił.

Na koniec pamiętaj, że zbieranie informacji dotyczących swojej rodziny najlepiej traktować jako zabawę. Nie denerwuj się i nie zrażaj, jeżeli ci coś nie wyjdzie. Możliwe, że spotkasz ludzi, którzy nie będą chcieli z tobą rozmawiać lub, że zbierzesz informacje, które okażą się nieprawdziwe. Niestety, nie da się tego uniknąć. Najważniejsze to uzbroić się w cierpliwość i dobrze się bawić w czasie poszukiwań.